Coraz więcej osób decyduje się na montaż instalacji fotowoltaicznej w swoim domu lub firmie. Pozwala ona wytwarzać prąd ze słońca i zmniejszyć rachunki za energię elektryczną. Jednak aby móc korzystać z wyprodukowanej energii, konieczne jest podłączenie instalacji PV do sieci elektroenergetycznej. W jaki sposób przeprowadzić ten proces? Oto kompleksowy poradnik krok po kroku.
Wymagania formalne przyłączenia instalacji PV
Dokumenty i zgody konieczne do uzyskania
Przed przystąpieniem do montażu i podłączenia instalacji fotowoltaicznej, należy dopełnić szeregu formalności. Przede wszystkim trzeba złożyć wniosek o określenie warunków przyłączenia mikroinstalacji do lokalnego operatora systemu dystrybucyjnego. Do wniosku załączamy dokumenty potwierdzające nasz tytuł prawny do nieruchomości lub budynku, w którym będzie montowana instalacja PV. Kolejny krok to podpisanie umowy o przyłączenie z OSD i opłacenie przyłącza.
Niezbędne będzie również uzyskanie pozwolenia na budowę lub dokonanie zgłoszenia instalacji fotowoltaicznej do organów administracji architektoniczno-budowlanej. Wymagane może być także uzgodnienie z zakładem energetycznym oraz zawiadomienie Państwowej Straży Pożarnej.
Umowa z operatorem sieci dystrybucyjnej
Kluczowym dokumentem jest umowa kompleksowa regulująca zasady wprowadzania do sieci energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej. Umowa taka zawierana jest z lokalnym operatorem systemu dystrybucyjnego. Powinna ona określać m.in. moc instalacji PV, warunki jej przyłączenia, zasady rozliczania nadwyżek energii.
W umowie kompleksowej określamy także planowaną datę rozpoczęcia sprzedaży energii elektrycznej do sieci dystrybucyjnej. Umowę należy podpisać najpóźniej na miesiąc przed planowanym uruchomieniem.
Homologacja i certyfikaty urządzeń
Wszyscy urządzenia wchodzące w skład instalacji fotowoltaicznej (panele PV, falowniki, okablowanie) muszą posiadać odpowiednie certyfikaty, świadectwa jakości i spełniać normy bezpieczeństwa. Należy to sprawdzić przed ich zakupem i montażem, aby uniknąć problemów formalnych przy przyłączeniu.
Przygotowanie instalacji do przyłączenia
Dobór odpowiednich komponentów
Kluczowe znaczenie ma prawidłowy dobór elementów składowych instalacji PV. Panele słoneczne powinny być dostosowane mocą do powierzchni dachu i kierunku jego nachylenia. Falownik należy dobrać mocą do mocy modułów PV i zapotrzebowania budynku.
Należy zadbać o dobranie kabli solarnych o odpowiednim przekroju i izolacji. Istotne są również zabezpieczenia przeciwprzepięciowe i odgromowe. Odpowiedni dobór komponentów zapewni wydajność i bezpieczeństwo instalacji fotowoltaicznej.
Wykonanie instalacji przez uprawnionego instalatora
Montaż instalacji PV wraz z podłączeniem do sieci powinien wykonać doświadczony, certyfikowany instalator. Zapewni to zgodność wykonania z projektem, przepisami i zasadami bezpieczeństwa. Należy sprawdzić uprawnienia firmy instalacyjnej.
Instalator powinien przeszkolić nas także w zakresie podstawowej obsługi oraz konserwacji instalacji fotowoltaicznej. Pomoże to uniknąć błędów po jej uruchomieniu i zapewni długą żywotność.
Testy i pomiary instalacji
Przed podłączeniem instalacji do sieci elektroenergetycznej trzeba wykonać testy i pomiary elektryczne. Sprawdzeniu podlega m.in. rezystancja izolacji, ochrona przeciwporażeniowa, poprawne działanie zabezpieczeń.
Pomiary pozwolą wyeliminować ewentualne usterki montażowe i zagrożenia. Protokoły z testów są niezbędne do odbioru instalacji przez operatora sieci dystrybucyjnej.
Fizyczne podłączenie instalacji PV
Miejsce i sposób podłączenia do sieci
Fizyczne połączenie instalacji fotowoltaicznej z siecią dystrybucyjną może odbyć się na dwa sposoby. W przypadku montażu na dachu budynku podłączenie następuje najczęściej na niskim napięciu (230V) do istniejącej tablicy rozdzielczej.
Alternatywnie, przy dużych instalacjach PV, podłączenie może zostać wykonane bezpośrednio do sieci średniego napięcia, z pominięciem wewnętrznej instalacji obiektu. Miejsce i sposób przyłączenia jest określany przez OSD.
Konfiguracja falownika i zabezpieczeń
Kluczowym elementem jest skonfigurowanie ustawień falownika, który zamienia prąd stały z paneli PV na prąd przemienny. Ustawienia falownika powinny zapewnić synchronizację z siecią oraz bezpieczne odłączenie w razie jej awarii.
Bardzo ważna jest także kompleksowa konfiguracja zabezpieczeń elektrycznych, w tym zabezpieczeń różnicowoprądowych i nadnapięciowych. Zapewni to bezpieczeństwo systemu i sieci dystrybucyjnej.
Uruchomienie i próby instalacji
Po wykonaniu połączenia z siecią następuje pierwsze uruchomienie instalacji PV. Sprawdza się poprawność działania falownika, układów zabezpieczających i pomiarowych, a także przepływ energii do sieci dystrybucyjnej.
Przeprowadza się testy synchronizacji oraz odłączenia od sieci. Potwierdza to gotowość systemu PV do bezpiecznego i długotrwałego działania po przyłączeniu.
Procedura zgłoszenia przyłączenia instalacji

Wniosek o przyłączenie mikroinstalacji
Po zakończeniu prac montażowych i wykonaniu testów instalacji PV, składamy wniosek do lokalnego OSD o przyłączenie mikroinstalacji. Wniosek zawiera dane o mocy i lokalizacji instalacji, dokumenty potwierdzające zgodność z normami.
Do wniosku załączamy protokoły z pomiarów elektrycznych instalacji wykonane przez instalatora. Wniosek jest podstawą do przeprowadzenia odbioru przez OSD.
Umowa kompleksowa z operatorem
Kolejnym krokiem jest podpisanie umowy kompleksowej z wybranym sprzedawcą energii elektrycznej, który będzie rozliczał nadwyżki wprowadzone do sieci. Umowa powinna wejść w życie z dniem odbioru i przyłączenia instalacji PV.
W umowie kompleksowej określa się m.in. ceny energii, zasady rozliczeń, czy stawki opustów za wprowadzoną energię. Dokument jest niezbędny do prawidłowego rozliczania wytworzonego prądu.
Przeprowadzenie odbioru przez OSD
Kolejnym etapem jest odbiór instalacji PV przez przedstawiciela lokalnego operatora systemu dystrybucyjnego. Sprawdza on zgodność z dokumentami, wykonanie połączenia i uruchamia współpracę z siecią.
Po pozytywnym odbiorze technicznym następuje podpisanie protokołu i przyłączenie instalacji PV. Od tego momentu możliwe jest wprowadzanie wytworzonej energii elektrycznej do sieci dystrybucyjnej.
Rozliczanie nadwyżek energii z instalacji PV
Pomiar energii wprowadzanej do sieci
Kluczowym elementem systemu jest licznik dwukierunkowy, który mierzy ilość energii pobranej z sieci dystrybucyjnej oraz wprowadzonej do niej z instalacji PV. Dane pomiarowe są podstawą do rozliczeń.
Licznik musi posiadać certyfikat legalizacji i umożliwiać zdalny odczyt danych pomiarowych. Jego montaż i konfiguracja leży po stronie OSD.
System opustów i rozliczeń z operatorem
Za nadwyżki energii wprowadzone do sieci przysługują nam ustawowe opusty. Rozliczenia są prowadzone w okresach rozliczeniowych, zazwyczaj w cyklu rocznym. Niewykorzystane opusty mogą być rozliczone w kolejnych latach.
Operator dokonuje rozliczenia opustów za wprowadzoną energię na podstawie wskazań licznika i aktualnych stawek opustu. Szczegóły reguluje umowa kompleksowa.
Możliwości optymalizacji produkcji i zużycia
Aby zmaksymalizować wykorzystanie wytworzonej energii elektrycznej, warto dostosować zużycie w obiekcie do możliwości produkcyjnych instalacji PV. Pomocne mogą być systemy zarządzania energią i jej magazynowanie.
Monitoring produkcji pozwala dobrać odbiorniki energochłonne pod kątem pory dnia z największą produkcją PV. Pozwala to zminimalizować ilość energii oddawanej do sieci.
Aspekty prawne i podatkowe
Konieczność zgłoszenia instalacji fiskusowi
Zgodnie z przepisami, uruchomienie mikroinstalacji fotowoltaicznej podlega zgłoszeniu w urzędzie skarbowym. Jest to niezbędne do uzyskania ulg i zwolnień podatkowych związanych z wytwarzaniem "zielonej energii".
Zgłoszenia należy dokonać w ciągu 14 dni od oddania instalacji PV do użytkowania. Wymagane jest podanie danych o mocy i lokalizacji mikroinstalacji.
Ulgi i zwolnienia podatkowe z tytułu PV
Uruchomienie instalacji fotowoltaicznej wiąże się z możliwością skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej oraz ulgi na zakup i montaż instalacji OZE. Przysługują one właścicielom domów jednorodzinnych.
Podsumowanie
Podłączenie instalacji fotowoltaicznej do sieci dystrybucyjnej to proces składający się z wielu etapów. Wymaga on spełnienia szeregu warunków formalnych i prawnych, prawidłowego zaprojektowania i wykonania instalacji oraz koordynacji działań z lokalnym operatorem systemu dystrybucyjnego.
Dzięki temu poradnikowi krok po kroku dowiedzieliśmy się, jakie przygotowania są konieczne, jak przebiega proces przyłączenia oraz jak należy rozliczać i monitorować pracę przyłączonej instalacji PV. Pozwoli to sprawnie przeprowadzić ten złożony proces i cieszyć się korzyściami płynącymi z własnej mikroinstalacji fotowoltaicznej.