Instalacje fotowoltaiczne stają się coraz popularniejszym sposobem pozyskiwania ekologicznej energii elektrycznej. Jednak jak każde urządzenie, również i one nie są wolne od potencjalnych usterek oraz problemów technicznych. Właściciele instalacji PV muszą mieć świadomość, jakie najczęściej występują usterki w tego typu systemach, aby w porę je wykryć i naprawić. Pozwoli to uniknąć poważniejszych awarii oraz zapewni optymalną wydajność i długą żywotność instalacji fotowoltaicznej.
Uszkodzenia paneli fotowoltaicznych
Pęknięcia
Panele fotowoltaiczne narażone są na działanie czynników atmosferycznych, takich jak grad, ulewne deszcze czy obciążenia śniegiem. Może to prowadzić do mechanicznych uszkodzeń w postaci rys i pęknięć. Szczególnie wrażliwe są krawędzie paneli. Pęknięcia powodują przerwanie ciągłości ogniw, co skutkuje spadkiem wydajności całego panelu. Nawet pozornie niewielkie pęknięcia warto na bieżąco monitorować i naprawiać.
Przebarwienia
Kolejnym typowym problemem jest występowanie przebarwień na powierzchni paneli PV. Mogą one przybierać formę żółtych lub brązowych plam. Przyczyną jest najczęściej degradacja materiału spowodowana długotrwałą ekspozycją na promieniowanie UV. Przebarwienia zaburzają transfer fotonów do wnętrza ogniw, obniżając wytwarzaną moc panelu nawet o kilkanaście procent. Dlatego warto je na bieżąco eliminować poprzez czyszczenie powierzchni specjalnymi środkami.
Uszkodzenia ram
Ramki paneli fotowoltaicznych również mogą ulegać uszkodzeniom. Najczęściej są to pęknięcia w narożnikach lub połamania, będące wynikiem niewłaściwego montażu lub silnych podmuchów wiatru. Uszkodzone ramki osłabiają konstrukcję panelu i zwiększają ryzyko dalszych uszkodzeń. Dlatego należy je wymieniać na nowe przy pierwszych oznakach zużycia.
Problemy z falownikiem
Awarie elektroniki
Sercem instalacji fotowoltaicznej jest falownik, który odpowiada za zamianę prądu stałego (DC) wytwarzanego przez panele na prąd przemienny (AC). Jako urządzenie elektroniczne, falowniki są narażone na typowe problemy związane z awariami układów i podzespołów. Objawiać się to może zanikami napięcia, problemami z uruchomieniem lub całkowitym wyłączeniem. Tego typu usterki wymagają interwencji serwisowej i w niektórych przypadkach wymiany falownika na nowy.
Przegrzanie
Innym typowym problemem z falownikami jest ich przegrzewanie się. Może być ono spowodowane wadliwym działaniem wentylatorów chłodzących lub zbyt wysoką temperaturą otoczenia. Przegrzany falownik znacząco obniża swoją sprawność, a w skrajnych przypadkach może ulec trwałemu uszkodzeniu. Aby temu zapobiec, należy zapewnić falownikowi odpowiednią wentylację i chłodzenie.
Uszkodzenia obudowy
Obudowa falownika również może ulec uszkodzeniom, np. pęknięciom lub nieszczelnościom. Umożliwia to dostawanie się do wnętrza kurzu, owadów czy wilgoci, co z kolei prowadzi do awarii elektroniki. Dlatego wszelkie uszkodzenia mechaniczne obudowy falownika powinny być niezwłocznie naprawiane.
Wadliwe okablowanie
Złe połączenia
Kluczowym elementem każdej instalacji fotowoltaicznej jest okablowanie. Typowym problemem są tutaj złe lub poluzowane połączenia przewodów, zwłaszcza w skrzynkach przyłączeniowych. Powodują one przerwy w przepływie prądu lub znaczne spadki napięcia. Stąd konieczność systematycznego sprawdzania jakości połączeń i dokręcania wszelkich luźnych zacisków.
Uszkodzona izolacja
W wyniku mechanicznych uszkodzeń, starzenia się lub gryzoni, może dojść do naruszenia izolacji przewodów. Grozi to zwarciami, przegrzaniem instalacji, a nawet pożarem. Dlatego należy regularnie kontrolować stan izolacji okablowania i wymieniać uszkodzone odcinki kabli.
Zbyt cienkie przewody
Częstym błędem jest stosowanie zbyt cienkich przewodów, niedopasowanych do mocy instalacji PV. Generuje to znaczne straty mocy oraz przegrzewanie się kabli. Grozi to stopieniem izolacji lub nawet zapłonem. Minimalne przekroje przewodów powinny być ściśle dobrane do parametrów całej instalacji.
Błędy montażowe

Niewłaściwy kąt paneli
Bardzo istotny jest prawidłowy kąt nachylenia paneli względem słońca. Zbyt płaski montaż oznacza mniejsze wykorzystanie promieniowania słonecznego i niższą produkcję energii. Z kolei zbyt stromy kąt powoduje, że panele nie "łapią" wystarczająco promieni rannych i wieczornych. Optymalny kąt zależy od lokalizacji i warto go precyzyjnie wyznaczyć.
Słaba wentylacja
Ważna jest również prawidłowa wentylacja paneli, aby unikać ich przegrzewania latem. Zbyt ciasno ułożone panele, bez odpowiednich odstępów, ograniczają cyrkulację powietrza i obniżają sprawność modułów. Wskazane jest zapewnienie min. kilkucentymetrowych przerw wentylacyjnych.
Nieszczelności
Błędy montażowe mogą skutkować nieszczelnościami konstrukcji, np. dachowej. Umożliwia to przedostawanie się wody opadowej do wnętrza i uszkodzenia instalacji elektrycznej. Stąd kluczowe jest precyzyjne wykonanie uszczelnień, aby zabezpieczyć panela przed wilgocią i wodą.
Problemy z instalacją elektryczną
Zadziałanie zabezpieczeń
Częstą usterką są bezpodstawne zadziałania zabezpieczeń elektrycznych, np. wyzwalanie wyłączników różnicowoprądowych czy nadprądowych. Świadczy to zwykle o zwarciach lub przeciążeniu instalacji. W takim przypadku należy sprawdzić stan połączeń, dobór przekrojów kabli oraz uziemienie instalacji PV.
Zbyt małe przekroje kabli
Podobnie jak w przypadku stringów paneli, również w instalacji elektrycznej kluczowe jest stosowanie przewodów o odpowiednio dużych przekrojach. Zbyt cienkie kable powodują spadki napięcia i przegrzewanie się instalacji. Można to wykryć mierząc napięcie przy falowniku i na końcówce obwodu.
Niestabilne napięcie
Objawem problemów może być niestabilne napięcie podawane do sieci energetycznej. Przyczyną mogą być zakłócenia w pracy falownika lub rezonans instalacji fotowoltaicznej z siecią. Wymaga to analizy przez specjalistę i dostrojenia układu elektrycznego.
Niewłaściwa konserwacja
Zaniedbany monitoring
Kluczowym elementem prawidłowej eksploatacji instalacji PV jest regularny monitoring jej pracy i wydajności. Pozwala on wykryć usterki we wczesnej fazie, zanim przerodzą się w poważne awarie. Zaniedbywanie bieżącej kontroli parametrów instalacji grozi niepotrzebnymi stratami wytwarzanej energii.
Brak czyszczenia paneli
Niezbędne jest także okresowe czyszczenie powierzchni paneli fotowoltaicznych. Nagromadzony kurz, pyłki, ptasie odchody istotnie ograniczają ilość docierającego promieniowania słonecznego. Regularne mycie paneli pozwala utrzymać ich sprawność na optymalnym poziomie.
Brak przeglądów okresowych
Nieodzowne są również cykliczne, profesjonalne przeglądy techniczne całej instalacji PV. Pozwalają one wychwycić ewentualne usterki oraz wymienić zużyte komponenty przed wystąpieniem awarii. Zaniedbywanie przeglądów przyczynia się do postępującej degradacji układu.
Podsumowanie
Podsumowując, instalacje fotowoltaiczne, jak każde urządzenia techniczne, nie są wolne od potencjalnych problemów i usterek. Najczęściej występują uszkodzenia paneli, awarie falowników, wadliwe okablowanie, błędy montażowe, problemy z instalacją elektryczną oraz zaniedbania konserwacyjne. Aby zapewnić bezawaryjną pracę i optymalną wydajność instalacji PV, niezbędne jest regularne monitorowanie jej parametrów, szybkie reagowanie na nieprawidłowości oraz profesjonalna konserwacja zgodnie z zaleceniami producenta.